شرایط و علایم ظهور (۲)

تفاوتهای شرایط وعلایم ظهور

در قسمت نخست این نوشتار و در بحث مفهوم شناسی، توضیح داده شد که برخلاف «نشانه‌های ظهور» که هیچ نقشی در تحقق ظهور ندارند و تنها از نزدیک‌تر شدن ظهور گزارش می‌دهند، «شرایط ظهور» در امر ظهور نقشی اساسی دارند و میان آنها رابطه علّی و معلولی و سببی و مسببی برقرار است. براساس تعریف یاد شده می‌توان برای این دو، تفاوت‌های متعددی را برشمرد که پاره‌ای از آنها بدین قرارند:

۱٫ از آنجا که مجموعه شرایط ظهور، علت تامه ظهورند، اجتماع آنها برای تحقق ظهور ضرورت دارد؛ برخلاف نشانه‌ها که می‌توانند در بستر زمان پراکنده باشند.

۲٫ تحقق ظهور بدون زمینه‌ها و شرایط آن غیرممکن است؛ اما تحقق ظهور بدون نشانه‌های آن، فاقد هر نوع محذوریت عقلانی است.

۳٫ انسان‌ها در تحقق نشانه‌های ظهور، مسئولیتی بر عهده ندارند اما وظیفة فراهم کردن بخش قابل توجهی از شرایط ظهور بر عهده انسان‌ها است.

از آنچه در خصوص مفهوم و تفاوت زمینه‌ها و شرایط ظهور گفته شد به خوبی می‌توان به جایگاه و موقعیت برتر شرایط در مقایسه با نشانه‌های ظهور پی برد. چراکه این شرایط‌اند که در ظهور نقش اساسی دارند و جامعة انسانی می‌تواند با اهتمام به فراهم آوردنشان، هرچه زودتر شاهد ظهور باشد؛ هم‌چنان که می‌تواند با غفلت از آنها مسبّب به تأخیر افتادن آن شود.

درسی که از این جایگاه ویژه و ممتاز می‌توان آموخت، این است که می بایست بیش از آنکه دغدغه تحقق نشانه‌های ظهور را داشته باشیم، به دنبال کسب معرفت شرایط ظهور و چیستی و چگونگی تحقق آن باشیم. بی‌گمان دغدغه آشنایی با زمینه‌های ظهور و تلاش در جهت تحقق آن‌ها، قدم گذاردن در مسیری است که با گام به گامش می‌توان عطر فرح بخش ظهور را بیشتر و بیشتر حس کرد و لحظه به لحظه خود را به آن نزدیک‌تر دید. گرچه نکته یاد شده نمی‌تواند نفی کننده اهمیت بحث نشانه‌های ظهور باشد؛ چرا که این نیز کارکردهای مفید و متعددی دارد که در جای خود خواهد آمد.

بی‌تردید موضوعاتی که ارتباط وثیق و نزدیکی با رفتار منتظران دارند و در تربیت نسل مهدی ، تأثیر بیشتری دارند و به فراهم شدن بستر ظهور می‌انجامند و از موانع این راه می‌زدایند، در قیاس با بحث‌های صرفاً تئوریک ـ هم چون مسأله ازدواج امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف  و قصه خیالی جزیره خضراء ـ که گاه دانستنشان جز ارضاء حسّ کنجکاوی ثمر دیگری ندارد، اهمیت بیشتری دارند و از این رو منتظران هوشمند باید به این سنخ از معارف مهدوی اهتمام بیشتری بورزند.

شرایط ظهور:

پس از بیان مقدمات گذشته، اکنون زمان آن فرا رسیده است که اندکی در خصوص شرایط یاد شده گفتگو کنیم. به عنوان مقدمه؛ تذکر این نکته اساسی ضروری است درباره این مسأله که آیا ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف  یا پیروزی‌های آن حضرت بر دشمنان و تشکیل حکومت عدل جهانی و… پدیده‌هایی خارق العاده، معجزه سان و خارج از چارچوب سنت‌های طبیعیِ حاکم بر هستی است یا با رخدادهایی کاملاً طبیعی و محکوم نوامیس حاکم بر جهان هستی می‌باشد، در این باور دو دیدگاه وجود دارد.

برخی بر این باورند که امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف دنیای سرشار از عدالت و فضیلت و آکنده از طراوت و نشاط آخرالزمان را نه از طریق  مدیریت و برنامه‌ریزی و تلاش‌ها و پی‌گیری‌های مستمر، که به صورت معجزه آسا و با استفاده از نیروهای فوق طبیعی بنا خواهد کرد؛ اما دستة دیگری از دانشمندان، از جریان ظهور و رخدادهای پس از آن تفسیری کاملاً عادی ارائه می‌کنند و معتقدند جنبش امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف  هم‌چون حرکت عظیم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و بلکه سایر جنبش‌های عالم، محکوم سنت‌هایی طبیعی است که به مشیت الهی در عالم هستی و در طول تاریخ در جریان بوده است و قیام امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف  از این جهت، پدیده‌ای منحصر به فرد نیست.

مستند دیدگاه نخست، احادیثی است که بر وجود پدیده‌های مافوق طبیعی دلالت دارند. فراوانی چنین پدیده‌های اعجازآمیز نشان‌گر آن است که جریان ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف  و تشکیل حکومت جهانی پدیده‌ای منحصر به فرد است که با اراده ویژه الهی شکل می‌گیرد و عوامل طبیعی و عادی در تحقق آن نقش چندانی ندارند به عنوان نمونه می توان به این احادیث اشاره کرد:

امام باقر علیه السلام رخدادهای آغازین ظهور را این گونه ترسیم فرموده‌اند: «… جبرئیل عن یمینه و میکائیل عن یساره یسیر الرعب أمامه شهرا و خلفه شهرا، أمده الله بخمسة آلاف من الملائکة »(۱)  جبرئیل در طرف راست او و میکائیل در طرف چپ او قرار دارد ترس به مسافت یک ماه از پیش رو و پشت سرش در حرکت است. خداوند او را به وسیله پنج هزار فرشته یاری می‌دهد.»

امام صادق علیه السلام نیز فرمودند: « یۆیده الله بثلاثة أجناد الملائکة و المۆمنین و الرعب‏ »؛(۲) «خداوند او را به سه شکل یاری می‌کند: فرشتگان، مۆمنین و ترس.

از پاره‌ای روایات چنین برداشت می‌شود که در عصر امامان معصوم علیهم السلام نیز دیدگاه نخست در میان مردم طرفدارانی داشته است.

یکی از اصحاب امام باقر علیه السلام می‌گوید: «به آن حضرت عرض کردم.» مردم می‌گویند چون مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف  قیام کند کارها خود به خود درست می‌شود و به اندازه یک حجامت خون نمی‌ریزد.» آن حضرت فرمودند: «هرگز چنین نیست. به خدایی که جانم در دست قدرت اوست، سوگند؛ اگر قرار بود کار برای کسی خود به خود درست شود برای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درست می‌شد؛ هنگامی که دندانش شکست و صورتش شکافت. هرگز چنین نیست که کارها خود به خود درست شود. به خدای سوگند، کارها درست نخواهد شد تا اینکه ما و شما عرق و خون بریزیم». آن‌گاه به پیشانی خود دست کشیدند.”(۳)

در فراز نخست این حدیث، گرچه به اندیشه اعجاز آمیز بودن پیروزی‌های امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف  تصریح نشده است، اما این باور که امور برای آن حضرت، خود به خود و بدون جنگ و خونریزی حل و فصل می‌شود،  تعبیر دیگری از اعتقاد به استفاده امام از نیروهای فوق طبیعی است. این دیدگاه به روشنی نقش اراده جمعی انسان‌ها را در جریان ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف  نفی می‌کند و برای ارادة جمعی انسان‌ها و اقبال و توجه آنها هیچ نقشی قائل نیست. نقد و بررسی این باور را در آینده پی خواهیم گرفت.

ادامه دارد …

منبع : تبیان

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: